Op de vraag of werk wel goed voor de psychische gezondheid is, haalt prof. dr. Jaap van Weeghel met een lach van oor tot oor de volgende quote aan: if you think work is bad for people with mental illness, try poverty, unemployment and social isolation! Van Weeghel is bijzonder hoogleraar Rehabiliatie en maatschappelijke participatie van mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen (EPA) en presenteerde in WLB De Ambachten in Middelburg IPS: een methode voor arbeidsparticipatie van mensen met EPA.
IPS staat voor Individual Placement & Support ofwel Individuele Plaatsing & Steun. De methode is overgewaaid uit Amerika en wordt inmiddels in ruim tien Europese landen ingezet. In Nederland zijn 33 instellingen die IPS hanteren om mensen met EPA weer een positie te geven op de arbeidsmarkt.
Dezelfde wensen als jij en ik
Nederland telt zo’n 281.000 mensen met EPA. 75% van hen krijgt geestelijke gezondheidszorg. Van Weeghel zegt: “Deze mensen hebben dezelfde wensen als jij en ik: ze willen zich geaccepteerd en erkend voelen, hebben behoefte aan persoonlijke relaties met familie, vrienden en kennissen, willen een actieve vrijetijdsbesteding en andere sociale activiteiten, fatsoenlijke huisvesting, werk of onderwijs en voldoende ondersteuning.” “Onderzoek wijst uit dat werk een beschermende factor is als het gaat om depressie”, vervolgt Van Weeghel, “werken is hét bewijs van psychisch en maatschappelijk herstel, publiek stigma daalt en werken leidt tot een betere kwaliteit van leven: het reduceert symptomen en vermindert klinische opnames.” Mensen met EPA zijn ambivalent over werken geeft de professor onmiddellijk toe: “Ze hebben bijvoorbeeld angst voor gezondheidsverlies, angst voor negatieve reacties van anderen of voor het verlies van hun uitkering. Ook behandelaren kunnen zo hun twijfels hebben: raakt de patiënt niet in crisis, valt ie niet terug, kost het me uiteindelijk niet te veel tijd? Toch wil tweederde van de mensen met EPA jonger dan 35 jaar graag weer aan het werk.”
Regulier betaald werk
Er zijn verschillende methodes voor arbeidsparticipatie. Effectstudie laat zien dat mensen langer regulier betaald werk verrichten bij de inzet van IPS dan wanneer een andere methode wordt ingezet. Van Weeghel: “44% van de mensen die het IPS-traject hebben gevolgd, hebben regulier betaald werk. Dat is twee keer zoveel als bij andere methodes.” “Regulier betaald werk is het centrale doel”, legt hij uit. “Iedere EPA-cliënt mag meedoen, de voorkeur van de cliënt staat centraal, er is een doorlopende en systematische inschatting van arbeidsmogelijkheden, hij of zij wordt gedurende lange tijd ondersteund en individueel begeleid bij uitkeringskwesties, we gaan snel op zoek naar een echte baan, we doen aan job development en er is sprake van integratie met ggz-hulp.” Een trajectbegeleider die lid is van een ambulant, multidisciplinair team zoals een FACT-team heeft een cruciale rol. “De trajctbegeleider is intermediair tussen werkgever en cliënt”, vertelt Van Weeghel. “De trajectbegeleider moet goed zijn in het onderhouden van contacten met werkgevers en heeft een positief steunende relatie met de cliënt.”
Kenniscentrum Phrenos
Kenniscentrum Phrenos is het instituut dat trainingen en het implementatietraject van IPS verzorgt. “Hoe meer modelgetrouw IPS wordt ingezet, hoe beter het resultaat”, vertelt Cris Bergmans, stafmedewerker IPS Kenniscentrum Phrenos. “Daarnaast is visie belangrijk”, vervolgt hij, “van te voor moet je duidelijk met iedereen afspreken dat IPS dé methode is die voortaan wordt ingezet als cliënten de wens hebben betaald werk te hebben.” Als een instelling de IPS-methodiek inzet dan toetst Phrenos regelmatig of dat modelgetrouw gebeurt. Belangrijk volgens Bergmans omdat het UWV dit verlangt. “Zij zijn immers de instantie die de IPS-trajecten financieren.”
UWV
GGZ Nederland en het UWV gaan de komende jaren verder in hun samenwerking om meer mensen met EPA naar werk te begeleiden. Het ministerie van Sociale Zaken heeft voor een periode van vijf jaar 20 miljoen euro subsidie aan UWV en GGZ Nederland beschikbaar gesteld om nog meer mensen via IPS aan het werk te krijgen.
Hoe verder?
Werken werkt is een gevleugelde uitspraak die je Vincent van den Dries, manager Werken, veelvuldig hoort zeggen. Vincent: “Samen met onder meer Carien Borst, Marianne Stijnman en Jack Elenbaas gaan we verder onderzoeken of IPS een methode van arbeidsparticipatie is die we bij Emergis kunnen inzetten. We willen bekijken hoe we de afspraken tussen UWV en GGZ Nederland voor onze Zeeuwse cliënten gestalte kunnen geven.”
